Openbaarheid
Ons position paper heeft de titel: openbaarheid is een werkwoord. In de praktijk merken wij dat goed. In deze nieuwsbrief praat ik u graag bij over de activiteiten van de afgelopen maand.
Lydia Bremmer
Secretaris-directeur Adviescollege Openbaarheid en Informatiehuishouding
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
Openbaarheid is een werkwoord, is de titel van ons position paper dat we begin dit jaar publiceerden. En dat merken we elke dag. Een overheid die transparant te werk gaat, die openheid van zaken geeft en navolgbaar is, kost tijd en vraagt aandacht. Niet soms, maar voortdurend.
In de adviezen die wij komende maanden zullen publiceren, over onder meer de afhandeling van Woo-verzoeken en de meerjarenplannen voor de informatiehuishouding, zullen we ingaan op het #hoedan.
Een thema wat wij nog niet hebben aangesneden, is de bijzondere positie van de ambtenaren daarin: al die mensen die samen onze overheid maken. Vorige maand verscheen hierover een mooie beschouwing van twee hoogleraren. Transparantie ten opzichte van het parlement én de samenleving is essentieel, maar een goede bescherming van ambtenaren ook, schrijven zij, dus hoe gaat dit samen?
Ik heb het stuk met interesse gelezen, omdat wij bij het Adviescollege ook vaak terughoren in gesprekken dat openbaarmaking van stukken ten koste gaat van de bescherming van ambtenaren. De professoren benadrukken onder meer het belang van een regering die (als koppeling tussen politiek en uitvoerende macht) namens de uitvoerende macht spreekt. De laatste jaren worden namelijk steeds vaker ambtenaren in het openbaar persoonlijk en politiek ter verantwoording geroepen, door volksvertegenwoordigers en door journalisten. Hiermee wordt niet alleen de ministeriële verantwoordelijkheid uitgehold; het zorgt ook voor verkramping bij ambtenaren, die zich steeds minder vrij voelen om zich uit te spreken binnen én buiten de muren van hun kantoor. Daar moeten we, in het belang van een open overheid, mee stoppen.
In een oude column in het Friesch Dagblad wordt dat door een journalist treffend samengevat:
“Bestuurders nemen de volledige verantwoordelijkheid, niet alleen voor het besluit maar ook voor het hele proces dat daaraan voorafging. Alleen zo zorgen zij dat ambtenaren uit de wind worden gehouden. Alleen met meer transparantie zorgen we dat het vertrouwen van burgers wordt herwonnen.”
|
|
|
|
| Woo debat |
| Een tussenstand |
| In januari riep het Adviescollege het nieuwe kabinet en de Kamer met het position paper ‘Openbaarheid is een werkwoord’ op, om serieus werk te maken van openbaarheid. Op donderdag 15 februari debatteerde de vaste Kamercommissie van BZK over de Wet open overheid (Woo). De doorlooptijden van Woo-verzoeken bij ministeries zijn nog te lang, en dat komt onder meer door een gebrekkige informatiehuishouding. De Kamercommissie drong aan op concrete maatregelen, en verwees daarbij onder meer naar het position paper van ACOI. |
|
|
|
|
|
| Aandachtspunten van position paper ACOI landen in moties |
| Analyse van moties |
| Aandachtspunten uit het position paper van het ACOI hebben hun weg gevonden naar vijf moties, die onlangs waren ingediend bij het tweeminutendebat over de Woo op 5 maart. De motie over het aanstellen van een nationaal coördinator voor de versterking van de openbaarheid en de informatiehuishouding van de overheid is aangehouden. Hierbij is uitgesproken dat hier uitgebreid bij stil zal worden gestaan in de aangekondigde kamerbrief. |
|
|
|
|
|
| "Bestuurders gaan nog steeds krampachtig om met informatie" |
| Interview met Ineke van Gent op Follow the money |
| De overheid gaat nog steeds niet open met informatie om. Ministeries leveren documenten te laat, of houden ze zelfs helemaal achter. Ineke van Gent, voorzitter van het Adviescollege dat over de uitvoering van de Wet open overheid waakt, is optimistisch, maar kritisch: ‘De beloftes zijn hoopgevend, maar er is nog steeds sprake van onwil, onkunde en onverschilligheid.’ |
|
|
|
|
|
| Bijlmervliegramp |
| Openbaarheid en toegankelijkheid archieven vergroten |
| Eind mei 2023 is het Adviescollege door de Tweede Kamer verzocht een advies uit te brengen over de mogelijkheden om de openbaarheid en toegankelijkheid van de archieven over de vliegramp in de Bijlmer te vergroten. De 'tussenbevindingen' laten zien dat er mogelijkheden zijn. Het Adviescollege verwacht het volledige advies in april 2024 uit te kunnen brengen. |
|
|
|
|
|
| Continue en open contact is essentieel |
| Succesvolle bemiddeling |
| Een bemiddeling tussen een journalist en het ministerie van Justitie en Veiligheid is succesvol afgerond. Uit de bemiddeling volgt dat snel, continue en open contact met een verzoeker essentieel is. Het is aan de overheidsorganisatie om de verzoeker te betrekken bij het gehele proces en op de hoogte te houden van de voortgang. Dit draagt bij aan een constructieve samenwerking en kan escalatie voorkomen. |
|
|
|
|
|
|
